Page 28 - Bilissel Gelisim

1.5.2. ĠĢlem Öncesi Dönem (2-7 yaĢ)

DüĢünmenin niteliği değiĢir.Çocuk yakın duyusallara bağlı değildir. Bu dönemde deneme
yanılma yöntemi ağır basar. Örneğin, “Yavrum ona dokunma!”,“Canın
yanar!”,“Uffolursun!”gibi uyarılar pek etkili olmaz. Çocuk bir kez yanar, düĢer ve canı yanarsa
zararı fark eder.

Piaget‟nin iĢlem öncesi dönemi iki aĢamada incelediği görülür:

 Ön yargı aĢaması ( 2- 4 yaĢ)
 Önsezi aĢaması (4-7 yaĢ)

1.5.2.1. Ön Yargı AĢaması (2- 4 YaĢ)

Dilin hızla geliĢtiği bir dönemdir. Burada dilin programlı bir Ģekilde verilmesi
anlaĢılmamalıdır. Aksine dil yaĢamın doğal akıĢı içinde gerçekleĢir. Kendi kendilerine
konuĢur,karĢılıklı konuĢmalara girmezler. Eğitimci,anne-baba çocuğu kavram, sözcük
öğretimine zorlamamalıdır.Örneğin çocuk televizyon izlerken de sözcük dağarcığına yeni Ģeyler
eklemektedir. Hatta yetiĢkinleri ĢaĢırtıcak ölçüde yenilikliklerle dolmaktadır. Piaget‟ye göre
çocuğun sembolleĢtirme fonksiyonunu geliĢtirmesi, dili çabuk öğrenebilmesini sağlar. Dilde
sembol kullanmayı öğrenen çocuğun, problem çözme becerisi geliĢir ve yetiĢkinlerin
konuĢmalarını anlayabilir. Ayrıca sembol kullanmayı öğrenen çocukhayal gücü oyunlarını da
oynar. Örneğin yeĢilliklerden kuzuların „meemee‟ seslerini duyan çocuk, oyuncaklarından
beyaz olan peluĢ oyuncağı gördüğünde „meemee‟ sesini verip çiftlik kurabilir.

Empatiden yoksundurlar ve benmerkezcilik(egosantirizm) vardır. HerĢeyin merkezinde
kendisinin olduğunu sanmaktadır. Çocuğun bilerek ve isteyerekkoĢulları kendi çıkarları
doğrultusunda değiĢtirmesi; kendi görüĢ açısıyla, baĢka bir kiĢinin görüĢ açısını değerlendirmesi
ve diğerlerinin yeterli olmayıĢına kanaat getirmesine benmerkezcilik(egosantirizm) denir.
Örneğin çocuk meyveli dondurma seviyorsa herkesin sevdiğini düĢünür. Burada unutulmaması
gereken nokta, benmerkezcilik çocuğun biliĢsel yapılarının yeterince geliĢmediğinden
kaynaklanmaktadır.Kendi bakıĢ açısıyla bakmasından kaynaklanır.Hayvan beslemek,bitki
bakmakonlarınduygudaĢlık (empati)kurma becerilerinin geliĢimine faydalı olacaktır.

Objeleri tek özelliğe göre sınıflandırır.Örneğin papatyanın çiçekler grubuna girdiğini
kavramada zorlanır.Mantıkları değiĢken ve yüzeyseldir.Örneğin fareler evde yaĢadıkları için
evcil hayvanlardır.Yada hergün kahvaltıda yumurta yiyen çocuk,bir sabah yumurta yemediğinde
o gün kahvaltı yapmadığını söyleyebilir.

Sembolik oyun(oyuncağı) benimser, taklit edebildikleri gibi tamamen özgürde
kalabilirler.Sembolik oyunlar aracılığıyla çatıĢmaları dıĢarı yansıtırkenduygusal dengesini
sağlar. Örneğin boĢ bardaktan su içer, sopadan at, tencereden direksiyon vb. yapar.

Bu dönemin özelliklerinden biride animizmdir. Yani cansız varlıkları canlı zannetmesidir.
Çocuk henüz bu ayrımı yapabilecek biliĢsel olgunlağa eriĢmemiĢtir.Örneğin oyuncak ayısını
çok seven çocuğa annesi uyku saatinde “Bak ayının çok uykusu gelmiĢ,o uyuyacakmıĢ.”

22