Page 24 - Bilissel Gelisim

 Organizasyon (örgütleme)
 Dengeleme

Uyum (adaptasyon), bireylerinçevreye uyma Ģeklidir ve yaĢam boyu devam eder. Birey
yeni yaĢantılar geçirdikçe bazen mevcut Ģemalar yetersiz hâle gelir. Yeni durumun anlaĢılması
için Ģemaların birbiriyle uyuĢması gerekir. Var olan bilgiyi ayarlamayı veya Ģemaları yeni
bilgilere ve fikirlere uydurmayı içeren iĢlemdir.

Piaget‟e göre uyumun, özümleme(asimilasyon) ve kendini uydurma (akamodasyon)
olmak üzereiki hâli vardır. Özümleme, yeni bilgiyi ve fikirleri almaya ve bunları var olan
bilgilere veya Ģemalara uygun hâle getirme,adapte etmeiĢlemidir. Yani“Yeni karĢılaĢtığımbu
bilgi,kazanım,fikir vb. önceden oluĢturduğum hangi Ģemanın içinde yer alabilir?” sorusu vardır.
Bilgileri kullanarak uyum sağlama çabasıdır.Örneğin, bebek atma ve sallama Ģemalarını
kazanmıĢsa yeni eline verilen nesneleri atacak veya sallayacaktır.Böylece onu özümseyecektir.
Kendini uydurma, önceden var olan Ģemaları değiĢtirip yeni Ģemalar oluĢturmasıdır. Bilgi
dağarcığındaki bilgilerin bir kısmını yeniden iĢleme değiĢtirme gereksinimini duymadır.
Örneğin bir kız çocuğu bir sincap gördüğü zaman „yavru kedi Ģeması‟naözümseyebilirancak
annesi “O bir kedi değil.” dediğinde kedi ile sincap arasındaki farklılıkları gözlediğinde biliĢsel
yapı içine sincap uyum sağlamaktadır. Böylece biliĢsel yapılarla dıĢ dünyanın yeni yapıları
birleĢir.

Çocuklar sahip oldukları kategoriler içine yeni
nesneleriyaözümseyerek(asimilasyon),yeni bir nesneye yeni bir anlam getirecek ya da yeni
nesneyi kendine uydurarak(akamodasyon) çevrelerine uyum (adaptasyon)sağlayacaktır.

Organizasyon (örgütleme),doğuĢtan getirilendüĢünme süreçlerini sistemli ve tutarlı
organize etme iĢlevini içerir yani elde edilen bilgilerin daha sonra kullanılmak üzere benzerlik
ve farklılıklara göre sınıflanarak gruplandırılması iĢlemidir.YaĢ ilerledikçe yaĢantılar yoluyla
elde edilen bilgiler gerektiğinde kullanılabilmek için sistematik biçimde düzenlenir.ĠĢte bu
iĢleme örgütlenme denir.

Dengeleme,bireyin özümleme ve kendine uydurma yoluyla çevremize uyum sağlayarak
dinamik bir dengeye ulaĢma sürecidir. Böylelikle bireyin çevreyle uyumu ve
dengesisağlanırancak denge durumu durağan değildir, çocuğun karĢılaĢtığı ile bildiği arasındaki
uyuĢmazlık, dengesizlik durumunu ortaya çıkarır. Dengesizlik bireyi yeni karĢılaĢtığı Ģeyi,
zihnindeki Ģemaya uydurmaya veya biliĢsel dengeyi sağlamak için yeni Ģema oluĢturmaya
zorlamaktadır. Ġnsan dengeleme sürecini harekete geçirerek etkili bir dengeleme gerçekleĢtirir.

1.5. Piaget‟ninBiliĢsel GeliĢim Dönemleri

Piaget dünyayı keĢfetmek ve anlamak için çocukların dört dönemden geçtiğini belirtir.
Dönemlerin her biri yaĢla ilgilidir ve düĢünmenin ayrı dönemlerini ifade ederancak dönemler
kesin olarak yaĢlarla sınırlı değildir, önemli olan dönemlerin birbirini izlemesi ve bu dönemlerin
özellikleridir yani hiçbir kimse ve hiçbir müdahale dönemlerin sırasını değiĢtiremez, dönemler
ardıĢıktır ve değiĢmez bir sıra izler.
Bu zihinsel geliĢim dönemleri:

18