Page 23 - Bilissel Gelisim

 Anne hastalık düzeyinde kaygılıysa veya annenin zihinsel hastalığı varsa çocuğa
karĢı duyarlı ve istekli olmayacaktır. Bu durum iletiĢim kalitesini ve IQ‟yu
olumsuz etkileyecektir.

 Bebeklikte anne/bakım veren ile çocuk arasındaki iliĢkinin yetersizliğiyine zengin
çevreyi oluĢturamayan ve çocuğun yeni becerilere ulaĢmasını engelleyen bir
durumdur.

Bebeklere uygulanan IQ testlerinden en yaygını Bayley Bebek GeliĢimi Ölçekleri‟dir.
Burada bebeklerin henüz sahip olmadığı okul becerilerinin yerine tavana asılı duran çıngırağa
uzanmak, küplerden kule yapmak gibi duyusal ve motor becerileri test edilir. Ülkemizde 6
yaĢından küçük çocuklar için uygulanan diğer değerlendirme araçları, Ankara GeliĢim Tarama
Envanteri ve Denver II GeliĢim Testi‟dir.

1.4. Piaget‟ninBiliĢsel GeliĢim Kuramı

YaĢamın ilk yıllarında bilĢisel yapılar az ve daha temel düzeyde olurken yıllar geçtikçe
olgunlaĢma ve deneyimle gittikçe geliĢir. Örneğin saymaile ilgili kavramlaĢtırma farklarını
görmek açısından yedi ve onyedi yaĢlarında iki kiĢiyi ele alalım. Yedi yaĢındaki bir çocuğa
“Say bakalım.” denildiğinde çocuk tereddüt etmeden ‟1,2,3,4,5…‟diye saymaya
baĢlayacaktır.Onyedi yaĢındaki genç ise bu soruyu “Neyi, Neden?” diye cevaplayacaktır. Bu
biliĢsel yapıların geliĢmiĢliğine bağlı olarak yapabilmektedir.

Piaget, zihinsel etkinliklerin nasıl oluĢtuğu üzerinde odaklanarak kuramını geliĢtirmiĢtir.
Piaget çocuklara çeĢitli problemler vererek bunları çözerken kullandıkları mekanizmaları ve
zihinsel iĢlemlerini gözlemlemiĢtir.Ġncelemeler sonucunda çocuklar arasında gözlenen
performans farklılıklarının sahip oldukları bilgi birikiminden çok durumu olayı problemi
kapsamlı hâlde ele almaları ve daha karmaĢık zihinsel iĢlemlerde bulunmalarından
kaynaklandığını saptamıĢtır.

Piaget kuramının büyük bir kısmı, Ģema kavramı etrafında tasarlanmıĢtır. ġema, çevreyi
anlamak ve cevap vermek için düzenlenen hareketlerin temelini oluĢturan biliĢsel bir
yapıdır.KiĢilere, nesnelere veya olaylara onların anlamını oluĢturmak için uygulanan örgütlü
düĢüncedir. Çocuklar dünya ile baĢa çıkmak içinoyun ve diğer etkinlikler sırasında çevre ile
karĢılıklı etkileĢimler yoluyla kavram geliĢtirir ve modeller oluĢtururlar. Bu öğelerin tümü Ģema
kavramını oluĢturur.ġemalar doğuĢtan gelmezancak insanın dünayaya gelirken oluĢturduğu ilk
Ģema emme Ģemasıdır,uzun süre sonra değiĢime uğrar.

Piaget zihinsel Ģemalara operasyon ismini verir. Örneğin, bebek baĢlangıçta küp blokları,
emme Ģeması olarak algılarken büyüdükçe onları birbirine vurabileceğini, üst üste
koyabileceğini, köprü yapabileceğini kavrayarak yeni Ģemalar içinde küp blokları algılamaya
devam eder.

Piaget‟ye göre biliĢsel geliĢim bazı temel prensiplere dayanmaktadır:

 Uyum (adaptasyon)

17