Page 25 - Toplumsal Gelisim

• Diyalektik modeller: İnsanlık tarihindeki her aşamanın bir sonraki
aşamanın tohumlarını taşıdığını ve yeni aşamanın eskisinin tam zıttı
olduğunu savunur.

 Orta boy kuramlar: Ekonomik, siyasal ya da kültürel değişmelerin sonuçlarını
ve etkilerini ele almaktadır. Yaklaşık olarak 30-50 yıllık bir tarih dönemi ele
alınarak toplumsal değişim açıklanmaya çalışılır. Cumhuriyetin son 50 yılı gibi
araştırmalar vb.

 Küçük boy kuramlar: Toplumsal değişmeyi grup etkinliklerine ve psikolojik
ögelere bağlayan kuramlardır. Bu kuramlara göre toplumsal değişme birey-
grup-toplum çizgisini izler. Renkli televizyonun Türkiye’ye girişi, sekiz yıllık
zorunlu eğitime geçiş gibi araştırmalar vb.

2.3. Toplumsal Değişmeyi Etkileyen Faktörler

2.3.1. Fiziki Çevre

İnsanlar, doğal çevre içinde yaşarlar ve bu doğal çevre toplum yaşamını etkiler. Bu
etki olumlu ve olumsuz olabilir. Doğa koşullarındaki değişmeler toplumsal değişmeye neden
olur. Örneğin; deprem, su baskını, salgın hastalıklar toplumları etkiler. Çünkü bu olaylar,
açlığa, göçlere ve insanların yaşam düzeylerinde değişmelere neden olur. Doğal çevre
toplum yaşamını etkiler ama bu etkileme karşılıklı bir etkileşme şeklinde gerçekleşir.

İnsanlar da teknoloji sayesinde doğa koşullarını etkilemektedir. Örneğin, bataklıklar
kurutularak, sulama yapılarak toplumsal yaşam kolaylaştırılabilmektedir. Bu şekilde insanın
doğayı, doğa koşullarının da toplumu olumlu ya da olumsuz etkilemesi toplumsal değişmeye
neden olmaktadır.

Fotoğraf.2.1: Doğa koşullarındaki değişimin toplumu etkilemesi

21