Page 14 - Toplumsal Gelisim

Toplumsal değerler; toplumsal gruplar ve kurumlar aracılığıyla benimsenir. Her
toplumun kendisine özgü olan değer sistemi, toplumsal kimlik adını alır. Toplumsal değerler,
toplumsal yaşamda uyulması gereken belirli ilkeleri gösterdiklerinden toplumsal yapı ve
toplumsal düzen açısından çok önemlidir. Sevgi, saygı, dostluk, dayanışma ve yardım gibi
değerler topluma yön verir. İnsanlar bu değerlere göre davranırlar. Toplumsal düzende bu
yolla sağlanmış olur. Değerlere uymak toplumun devamlılığını sağlar.

 Toplumsal normlar: Değerlerin açık ve kesin bir hal almasıyla ortaya çıkan
yaptırım gücü olan toplumsal kurallardır. Normlar, toplumsal düzeni sağlar.
Resmi ve resmi olmayan normlar olmak üzere ikiye ayrılır;

• Resmi normlar: Kanun, tüzük, yönetmelik gibi devlet organlarınca
düzenlenen hukuk kurallarıdır.
• Resmi olmayan normlar: Töre, adet, gelenek, görenek, din ve görgü
kurallarını içerir. Yazısız ve yaptırımları resmi normlara göre daha zayıf
olan bu normlar da toplumsal ilişkileri düzenler.

Normları güçlü kılan ceza ve ödüldür. Ceza yoluyla istenmeyen davranışlar ortadan
kaldırılır. Ödül yoluyla da istenilen davranışlar geliştirilir ve bu davranışların gelecekte
tekrarlanma olasılıkları arttırılır.

Toplumsal normlar, zamanla ortadan kaldırılabilir ya da değiştirilebilir. Normlar,
toplumdaki çeşitli anlaşmazlıkların çözümüne yardımcı olur. İnsanlara karşılaştırma ve
yargıda bulunma olanağı sağlar. Bireylerin kişiliklerinin gelişmesine katkıda bulunur. Norm
ve değerler birbirinden farklıdır. Toplumsal değerler soyut ve genel kavramlardan meydana
gelir. Normlar ise belirgin bir yol göstericidir.

 Toplumsal kontrol: Toplum düzenin korunması için bireylerin toplumsal
normlara uymasını sağlayan uygulamalara toplumsal kontrol denir. Bu da
toplumun düzenini ve sürekliliğini sağlar. Toplumsal kontrolün çeşitli türleri
vardır. Bunlar olumlu olumsuz kontrol, resmi ve resmi olmayan kontrol grup ve
kurumsal kontroldür. Normların yaptırım gücü ile toplumsal kontrol arasında
sıkı bir ilişki vardır. Toplumsal kontrol çoğu durumda zorla kabul ettirilmesi
gereken bir şey değildir öznel bir boyutu da vardır. Kendini koruma isteği, itibar
kaybetme korkusu, dedikodu, ekonomik ve ahlaki baskılar insan davranışlarını
yönlendirmekte ve kontrol etmektedir. Bu da toplumsal düzen ve yapının
devamı için oldukça önemlidir.

 Davranış kalıbı: Bir davranış, toplumun diğer üyeleri hesaba katılarak
yapıldığında toplumsal davranış adını alır. Toplumsal davranışlar toplumun
diğer üyeleri tarafından onaylanıp anlamlı bulunduğunda tekrarlanır. Bu
tekrarlar sonucu toplumun üyeleri arasında süreklilik kazanan davranış
formlarına davranış kalıbı denir. Davranış kalıpları, toplumsal ilişkilerden
kaynaklanır. Kültür içinde yer alarak toplumsallaşma yoluyla kuşaklara
aktarılır. Bunlara uygun davranış toplumca onaylanır, ödüllendirilir, uygun
olmayan davranışlarla cezalandırılır.
10