Özel eğitim hizmetlerinin önemli çalışmalarının başında eğitsel değerlendirme ve tanılama süreci yer almaktadır. Eğitsel değerlendirme ve tanılama sayesinde özel gereksinimi olan öğrenci tanınır, ona sunulacak eğitim ve hizmetler belirlenir. Özel eğitime ihtiyaç duyan öğrencilerin değerlendirilmesi ve tanılanması öğrencinin en erken zamanda farkına varılması, güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya çıkarılması, toplumsal yaşama hazırlanması için gerekli ve önemlidir.

Eğitsel değerlendirme, özel gereksinimli çocuklara sunulacak hizmetler için yasal ve eğitsel kararlar vermede yararlanılan ve eğitim açısından önemli bilgilerin sistemli olarak derlendiği bir süreçtir.

Dünyada özel eğitime ihtiyaç duyan bireylerin tanılanması yirminci yüzyılın ikinci çeyreğinden itibaren önemli ölçüde gelişme göstermiştir. Engelli bireyler yirminci yüzyılın ilk yarısında daha çok tıbbi/medikal bir yaklaşımla değerlendirilmişlerdir. Türkiye'de de aynı şekilde 1951 yılına kadar özel eğitim hizmetleri sağlık bakanlığı sorumluluğunda daha çok bir bakım ve tedavi alanı içerisinde tutulmuştur. Yirminci yüzyılın ikinci yarısında sosyal model yaklaşımının etkisiyle tıbbi tanılama ve tedavilerin yanı sıra eğitsel değerlendirme ve önlemler konusunda da ilerleme sağlanmıştır. Yirminci yüzyılın son çeyreğinde ABD'de çıkarılan yasalarla eğitsel değerlendirme ve tanılama yasal bir çerçeve kazanmıştır. Türkiye'de de benzer şekilde aynı dönemlerde eğitsel değerlendirme ve tanılama yasal bir zemin kazanmış ve sistemli bir yapıya kavuşmuştur. Geniş nüfusa sahip ülkelerde milyonlarca öğrenci arasından özel eğitime ihtiyaç duyan öğrencilerin tespiti, doğru bir şekilde değerlendirilmesi ve uygun eğitim olanaklarından yararlandırılmaları oldukça zordur. Bu nedenle özel eğitim alanında gelişmiş toplumlar eğitsel değerlendirme ve tanılama konusunda yasal, etik ve pratik esaslar belirlemişlerdir.